|
(ёки жаннатга киришни ўйладингларми?) истифҳом яъни, сўроқ гап бўляпти. Хитоб оқими ўзгаряпти. Бундай пайтда муттасил-боғланган (أَمْ )дан кўра мунқатиъ-боғланмаган (أَمْ )ни қўллаш муносиброқ бўлади. Қолаверса, муттасил-боғланган (أَمْ ) бир-бири билан боғланган икки содда гапдан тузилган битта мураккаб гап бўлишини, шу билан бирга гапнинг олдида сўроқ маъносини англатувчи ҳамза бўлишини тақозо қилади. Масалан, сизнинг олдингизда Зайд борми ёки Амрми, дейсиз. Бу билан улардан қайси бири сизнинг олдингизда, демоқчи бўласиз. Агар унинг олдида Зайд бор бўлса, Зайд, деб жавоб беради, Амр бор бўлса, Амр, деб жавоб беради. Мунқатиъ-боғланмаган (أَمْ ) эса сўроқ гапдан кейин ҳам, дарак гапдан кейин ҳам қўлланаверади. Мана шу ерда ҳам у сўроқ гапдан кейин эмас, ўзидан кейинги гапга боғланмаган дарак гапдан кейин келяпти. Шунинг учун мунқатиъ-боғланмаган (أَمْ )дир.
Мунқатиъ-боғланмаган (أَمْ ) сўроқ ва балки маъносини англатади. Бу ердаги маъно мана бундай бўляпти: Балки сизлар ... жаннатга кирамиз, деб ўйлаётгандирсизлар. Яъни, шу ўй инкор қилиняпти, унинг ҳақиқатдан узоқлиги, Аллоҳ баён қилган ўша синов юз бермай туриб, жаннатга кириб бўлмаслиги айтиляпти.
وَلَمَّا يَأْتِكُم
(сизларга келмай туриб). Бу ердаги (لَمَّا ) сўзи лам маъносида. Лекин (لَمَّا ) сўзида ўзидан кейин келаётган манфий феълнинг бўлиб қолишини кутиш, ундан хавотирланиш маънолари бор. Шу жиҳати билан у лам дан фарқ қилади.
حَتَّى يَقُولَ الرَّسُولُ وَالَّذِينَ آمَنُواْ مَعَهُ
(Ҳатто пайғамбар ва имонли кишилар дейишган эдики). Бу ерда машаққатнинг оғирлиги, даҳшатнинг кучлилиги кўрсатиляпти. Шу даражадаки, омма у ёқда турсин, Аллоҳдан ваҳи олиб турадиган пайғамбарлар ҳам, доим уларнинг ёнида юрадиган саҳобалари ҳам кўтаролмай қоладилар.
مَتَى نَصْرُ اللّهِ
(Ахир қачон Аллоҳнинг ёрдами келади?) Яъни, Аллоҳнинг нусрати қачон келади? Бу ерда шубҳаланиш ҳолати эмас, қийинчилик муддатининг чўзилиб кетгани ифодаланяпти.
190-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208